مشکل اقتصاد ایران کجاست؟
علی سعدوندی اقتصاددان در گفتگو با فرارو درباره اولویتبندی چالشهای اقتصادی کشورگفت: اولین معضل اقتصاد کشور، تورم است. چون تورم مانع رشد فعالیتهای اقتصادی است و نااطمینانی را در اقتصاد افزایش میدهد. همین طور موجب رشد نابرابری میشود. همین افزایش نابرابری بر بازار ارز تاثیر میگذارد و شرایط التهاب تورمی ایجاد میکند؛ بنابراین الان اولین معضل اقتصاد کشور، تورم است.
برای مقابله با تورم باید با رشد نقدینگی مبارزه کنیم
وی افزود: اگر بخواهیم با تورم مقابله کنیم باید با رشد نقدینگی مبارزه کنیم و جلوی رشد بیش از حد نقدینگی را بگیریم. برای این کار دو مسئله اساسی باید مدنظر قرار بگیرد. در بلندمدت باید درآمدهای دولت افزایش پیدا کند و کسری بودجه دولت از بین برود و به یک بودجه متعادل برسیم و در کوتاه مدت کسری بودجه فقط و فقط از طریق اوراق تامین بشود.
او اضافه کرد: بخش بزرگی از نقدینگی توسط بانکهای تجاری خلق میشود و در اختیار افرادی قرار میگیرد که این افراد متاسفانه اقدام به بازپرداخت تسهیلات خود نمیکنند؛ بنابراین باید نظارت خیلی جدیتری بر کل نظام بانکی صورت بگیرد و نهادهای جدید نظارتی به وجود بیاید.
مهمترین عامل بیکاری و رکود در کشور
این اقتصاددان اظهار کرد: اما کاهش تورم فقط برای اقتصاد کافی نیست و رشد اقتصادی هم باید افزایش پیدا بکند. متأسفانه مهمترین عامل بیکاری و رکود در کشور، معضل مجوزها است. یعنی ما خودمان باعث شدیم تا رشد اقتصادی نداشته باشیم. همین نداشتن رشد اقتصادی منجر به تورم بالاتر میشود و شده است. باید معضل مجوزها به صورت جدی و ریشهای برای همیشه حل بشود. اما اینکه چه زمانی قرار است این اتفاق بیفتد معلوم نیست. فعلاً که عزم جدی در زمینه حل معضل مجوزها در کشور دیده نمیشود. حتی مقرراتزدایی در کشور انجام نمیشود و بر تورم مقرراتی ظرف سالهای گذشته افزوده شده است؛ بنابراین اگر معضل مجوزها رفع شود، و برای رفع تورم هم راهکارهایی جدی در نظر گرفته شود، من امیدوارم که رشد اقتصادی ما به تدریج روند رو به افزایشی داشته باشد. در این صورت، بسیاری از معضلات اقتصادی ما حل خواهد شد.
با برگشت درآمدهای نفتی، مجدداً تورم افزایش پیدا میکند
وی در پاسخ به این پرسش که رفع تحریمها در شرایط فعلی میتواند یک اولویت تلقی شود و کمکی به بهبود شرایط میکند بیان کرد: من اینطور فکر نمیکنم. چون روشی که ما با دنیا تعامل میکنیم یک روش مخرب برای خودمان است. پنجاه سال است درآمدهای نفتی را صرف ایجاد بیماری هلندی و تورم در اقتصاد کشور کرده ایم؛ بنابراین به محض اینکه درآمدهای نفتی برگردد مجدداً تورم افزایش پیدا میکند یا اینکه کالاهای خارجی وارد کشور میشود و بخش تولید کشور صدمه میبیند، ولی راهکار برای این مسئله وجود دارد. یکی از آن راهکارها یک بسته است که باید با هم انجام بشود و یکی از محورهای آن، تفکیک بودجه ارزی و ریالی است. اما متأسفانه تا به امروز این طور بوده که درآمد مازاد ارزی به ضرر اقتصاد کشور تمام شده است.
او افزود: بهعنوان مثال ما یک کیلومتر راهآهن مدرن نداریم، اما در تمام این سالها سعی کردیم که درآمد حاصل از فروش نفت را صرف واردات خوراک دام و طیور و روغن نباتی بکنیم. همین باعث شده تا صنایع روغن کشی و تولید خوراک دام و طیور در کشور رشد نکنند و سرکوب بشوند. تا وقتیکه این شرایط مانند گذشته وجود داشته باشد امیدی نیست که با برداشتن تحریمها اقتصاد کشور وضعیت بهتری پیدا کند. حتی انتظار میرود که وضعیت بدتر هم بشود. چنانچه وقتی برجام امضا شد به صورت ظاهری نرخ رشد اقتصادی چند درصدی رشد کرد، ولی برای مردم توضیح داده نشد که این نرخ رشد اقتصادی ۱۲ درصدی فقط و فقط به خاطر افزایش فروش نفت بوده است. واقعیتی که اتفاق افتاد این بود که افزایش فروش نفت به ضرر اقتصاد تمام شد و ما متأسفانه هیچ بهرهمندی از برجام نداشتیم.
تنها دلیل مشکلات اقتصادی ما تحریم نیست
سعدوندی تأکید کرد: تا وقتی که مکانیسمهای داخلی اقتصاد مثل معضل انحصارات و مجوزها و پولسازی کسری بودجه و تبدیل درآمد نفت به تورم ادامه پیدا کند امیدی نمیرود که با لغو تحریمها وضعیت ما بهتر شود. من معتقد هستم با دنیا باید بهترین رابطه را داشته باشیم، اما در نهایت این تحریمها نبوده و نیست که مشکلات اقتصادی ما را ایجاد کرده، بلکه طرز فکر کل جامعه ایرانیِ داخل و خارج کشور عامل اصلی معضلات اقتصادی بوده است. چه افرادی که در مصدر امور هستند، چه افرادی که منتقد دولت هستند و چه اپوزیسیون خارج از کشور. همه اینها طرز فکر مشابهی درباره اقتصاد کشور دارند که این طرز فکر بسیار مخرب است و از زمان هویدا تا امروز هم ادامه پیدا کرده است. همچنین پولسازی کسری بودجه و نقش تخریبی درآمد نفتی سالیان سال است ادامه دارد.
برخوردهای قیمتگذاری و تعزیراتی که از زمان هویدا آغاز شده هنوز هم هست. این یعنی جامعه ایرانی با این طرز تفکر اداره اقتصاد کشور خو گرفته است و به این اعتقاد دارد. اما این طرز تفکر بسیار مضر بوده است.
او افزود: اگر در داخل قوی میشدیم تحریم هم اصلاً اعمال نمیشد و یا تحریمها مؤثر نبود. چرا ما تحریم میشویم؟ چون ضعیف هستیم. چون بنیه اقتصادی ما ضعیف است. چرا بنیه اقتصادی ما ضعیف است؟ یک دلیلش سیاست های مخربی مانند ارز ۴۲۰۰ تومانی است، آن قدر این مسئله به اقتصاد کشور صدمه زده که به باور من کم از تحریمها نداشته است. اما مقامات و صاحبان قدرت در این کشور به دنبال رانتپاشی هستند؛ و بعد فساد است که اتفاق میافتد و البته برخی افراد از این مسائل موجود منتفع میشوند.
