قیمت تعادلی راه ثبات بازار ارز / دکتر علی سعدوندی
نرخ ارز همزمان با افزایش قیمت بنزین روندی صعودی را آغاز کرده است. علت این همزمانی، ناآرامیهای اجتماعی است که با تغییر قیمت این حامل انرژی اتفاق افتاد. چرا که پس از هر ناآرامی، جامعه و اقتصاد دچار نااطمینانی میشود و نااطمینانی عامل فرار سرمایه است.
در این مدت بخشی از سرمایه و اسکناسهای ارز موجود در بازار از کشور خارج شده است. اگرچه این روند با تغییر قیمت بنزین همزمان بود اما میتوان عوامل دیگری را نیز در این سیر صعودی سهیم دانست؛ از جمله ناآرامیهای عراق. اکنون مهمترین شریک اقتصادی ایران، کشور عراق است.
البته اینکه در عراق مشکلی رخ میدهد و نرخ ارز در ایران افزایش پیدا میکند، نشان دهنده اهمیت عراق برای تجارت ایران است. بنابراین توصیه أکید میشود که روابط اقتصادی و تجاری میان ایران و عراق گسترش بیشتری پیدا کند. حتی میتوانیم پیمان تجارت آزاد با این کشور امضا کنیم و مرز گمرکی و تجاری میان دو کشور را برداریم و اجازه دهیم که کالاها به راحتی مبادله شوند. از نظر ترانزیتی نیز لازم است که خطوط آهن در حال احداث را هرچه سریعتر به اتمام برسانیم و این امکان به وجود بیاید که کالاها بین دو کشور با سرعت و سهولت بیشتری جابه جا شود.
ارتباط با عراق برای اقتصاد ایران و ارزآوری حائز اهمیت است. اما عامل دیگر افزایش نرخ ارز، رشد تقاضا برای سفرهای سیاحتی است. هرسال در ماه دسامبر که ماه آخر میلادی است نرخ ارز افزایش پیدا میکند. البته اگر قیمت ارز همزمان با افزایش سفرهای تفریحی خارجی کاهش یابد، خارج از قاعده خواهد بود.
لذا باید اجازه دهیم در مواقعی که تقاضای سیاحتی وجود دارد، این نرخ افزایشی باشد. اما اینکه دوباره نرخ دلار را در سال آتی میلادی به 11 هزار تومان کاهش دهیم، بهصلاح کشور نیست. این سیاست آغاز شده از دهه 1350 باید مورد بازنگری قرار گیرد. از آن دهه، ما سیاست پول ملی قوی را در پیش گرفتهایم. اما در تناقض با سیاست تمام کشورهایی است که در چند دهه گذشته توسعه پیدا کردهاند.
کشورهایی مانند کره جنوبی، چین، ژاپن سیاست پول ضعیف را در پیش گرفتند تا نرخ ارز را بالاتر از قیمت تعادلی قرار بگیرد. در ایران نیز، اگر بتوانیم قیمت ارز و همینطور انرژی را بهسمت قیمت تعادلی یا بالاتر ببریم، رشد اقتصادی به کشور بازخواهد گشت؛ تورم بلند مدت رو به کاهش خواهد گذاشت و اشتغال افزایش مییابد. چرا که با دو دشمن اصلی اشتغال در کشور یعنی کالای خارجی و توسعه صنایع انرژی بر بهجای صنایع کارگر بر مقابله میشود. ما باید نرخ ارز را روی قیمت تعادلی قرار دهیم. در مورد ارز مهمترین مسأله این است که جهش اتفاق نیفتد و باید از این چرخه خارج شویم.