خودتحريمى

خودتحريمى

خودتحريمى / دکتر علی سعدوندی

كارتخوان ها در خارج از كشور موجب جهانروايى ريال و تسهيل مبادلات و كاهش نياز مسافران به اسكناس و در نتيجه كاهش تقاضاى اسكناس در بازار ارز داخل كشور مى شد. اينكه با چه استدلالى بانك مركزى در جهت خودتحريمى حركت كرده و هيچ بازخواستى از سوى مراجع زيربط صورت نمى گيرد در شرايط تحريمى فعلى تعجب برانگيز است.

Continue reading

سپرده ریالی

نزدیک شدن نرخ تورم و نرخ سود بانکی

سیاست سپرده ریالی مبتنی بر ارز پیشنهاد خوبی نیست/ ترجیح بازار مشتقه ارزی بر گسترش بازار آتی است/ حذف سوبسید سپرده‌گذاران با نزدیک شدن نرخ تورم و نرخ سود بانکی

سعدوندی اظهار داشت: چون در گذشته بانک‌ها روی سپرده‌های دلاری و ارزی نکول کرده‌اند این موضوع در حافظه تاریخی‌ مردم ماندگار است. از همین روی بعید است که هرگونه سپرده‌گذاری که مبتنی بر نرخ ارز باشد حتی به صورت ریالی موفق عمل کند.

علی سعدوندی در گفت‌وگو با ایلنا در مورد سپرده‌های ریالی مبتنی بر ارز گفت: متاسفانه پیشنهاد خوبی نیست چون با افزایش نرخ ارز تعهدات بانک‌ها یا اگر بدهی دولت باشد، تعهدات دولت را افزایش می‌دهد بنابراین چنین سیاستی مناسب نیست. با توجه به اینکه نرخ سودی که به این سپرده‌ها تعلق می‌گیرد در قیاس با سایر سپرده‌های ریالی نرخ پایینی است در جذب مشتری ناکام خواهد ماند.

وی افزود: یعنی از یک سو ریسک افزایش نرخ ارز را برای منتشرکنندگان دربر دارد و از سویی جذابیت کافی برای مشتریان نخواهد داشت. همچنین نباید فراموش کرد که چون در گذشته بانک‌ها روی سپرده‌های دلاری و ارزی نکول کرده‌اند این موضوع در حافظه تاریخی‌ مردم ماندگار  است. از همین روی بعید است که هرگونه سپرده‌گذاری که مبتنی بر نرخ ارز باشد حتی به صورت ریالی موفق عمل کند.

این کارشناس بانکداری تصریح کرد: اما اگر دو طرف معامله افراد عادی باشند که در معاملات مشتقه ارزی بویژه معاملات آتی ارز چنین است، خریدار و فروشنده از فعالان بازار هستند که مستقیما ربطی به دولت و نظام بانکی ندارند، این سیاست کاملا موفق خواهد بود مخصوصا اگر تسویه معاملات به ریال و پول ملی باشد. بنابراین تفاوت بزرگی بین سپرده‌های ریالی که با نرخ ارز تسویه می‌شوند و معاملات آتی ارز وجود دارد و این دو معادل یا جایگزین هم نیستند و معاملات آتی ارز بر سپرده‌های مبتنی بر ارز ترجیح دارد. در واقع در بازار مشتقات ارزی ترجیح بر استقرار و گسترش بازار آتی است.

این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که نزدیک شدن نرخ تورم و نرخ سود بانکی چه تاثیری بر سپرده‌های بانکی دارد؟ گفت: در اکثر کشورها نرخ سود سپرده‌های بانکی معمولاً اندکی زیر نرخ تورم است، برای مثال اگر نرخ تورم ۲ درصد باشد متوسط نرخ سود سپرده‌های بانکی در حدود ۱.۵ درصد است. اما در ایران نرخ سود سپرده‌های بانکی در پنج سال ابتدای  فعالیت دولت بالاتر از نرخ تورم بوده است. بنابراین نرخ سود واقعی سپرده‌گذاران مثبت بود که به معنای سوبسید دادن به سپرده‌گذاران است.

سعدوندی عنوان کرد: هنگامی که نرخ سود بانکی و نرخ تورم به هم نزدیک شوند، این سوبسید از بین می‌رود و انگیزه سپرده‌گذاران کاهش خواهد یافت که این موضوع هم پیامدهای مثبت و هم پیامدهای منفی دارد. پیامد مثبت این‌ است که در واقع سپرده‌گذاران، سپرده‌های خود را از سپرده‌های هزینه‌زای بانک‌ها به سمت سپرده‌های جاری منتقل خواهند کرد که این موجب تشدید فعالیت‌های اقتصادی خواهد شد.

وی ادامه داد: اما پیامد منفی این اقدام، خود را در قالب افزایش تورم نشان می‌دهد، بنابراین این موضوع هم فعالیت‌های اقتصادی را تشدید می‌کند و هم نرخ تورم را افزایش می‌دهد در نتیجه این بستگی به سیاست‌های مکملی دارد که توسط سیاست‌گذار اجرا می‌شود.

این کارشناس اقتصادی در مورد ظرفیت و توان بخش تولید کشور در جذب این سپرده‌ها گفت: شرایط رکود کنونی در اقتصاد کشور به معنای آن است که بخش تولید کشور دارای ظرفیت مازاد تولید است و باید با تحریک تقاضا از این ظرفیت مازاد استفاده بهینه کرد، اما نه اینکه به افزایش بی‌مهار تورم برسیم بلکه تعادل لازم است.

طرح از پیش شکست خورده

طرح از پیش شکست خورده

در حاشیه طرح از پیش شکست خورده الکترونیکی سازی کوپن های دهه 60

1- چه لزومی دارد که صادرکنندگان بنزین و قاچاقچیان وقتی می توانند به قیمت 2000 تومان بنزین را بخرند قیمت را به 12000 تومان برسانند. این دقیقا مشابه همان استدلال دولت بود که به کالاهای اساسی ارز 4200 داد که قیمت ها را تثبیت کند حال انکه قیمت کالاها به نرخ بازار ازاد تعیین می شد. در این طرح بازار کوپن نیز چون بازار نامتعادل است و فشار فروش به مراتب بیش از فشار خرید خواهد بود دلالان و قاچاقچیان سهمیه اقشار فقیر را به ثمن بخس خریداری خواهند کرد.

2- اگر سهمیه اقشار مستضعف به دولت فروخته شود که می شود همان هدفمندی یارانه ها ولی بدون درآمد حاصل از هدفمندی و این یعنی کسری بودجه تشدید می شود.

3- آیا تا به حال در بازار بورس معامله داشته اید؟ مطمئنا برخی از طراحان این طرح تا به حال در دنیای واقعی معامله نکرده اند. بد نیست اگر طراحان از سوابق خود در سیاست گذاری اقتصادی و نیز سوابق اجرایی و تجاری خود بگویند. آیا ایشان به راستی تبحر لازم را برای ارائه چنین طرح های کلانی احراز کرده اند؟

4- یکی از اشکالات این طرح این است که در نهایت نرخ ها در بازار تعیین نخواهد شد بلکه در دست دولت خواهد بود. و نیز به دلیل قیمت پایه پایین (1000 تومانی) دولت درآمدی از این طرح ندارد و باری بر دوش دولت خواهد بود. با این توصیف که 50 درصد بودجه سال آینده کسری خواهد بود.

5- متاسفانه دوستان با اصول اولیه تجارت آزاد و بازارهای رقابتی بیگانه اند. همین است که در هر طرحی که ارائه می شود اشکالات تکرار می شود. این طرح دقیقا مانند چپاندن طرح اوراق به پیمانکاران است که علی رغم هشدارها و فریادهای اینجانب متاسفانه اجرا شد و هزاران نفر را به خاک سیاه نشاند. مشکل در این است که افرادی که در گذشته بارها و بارها طرح های شکست خورده داده بودند باز هم همان روش را تکرار می کنند.

6- اشکال در اینجاست که افرادی با داشتن مدارک معتبر هم حق ندارند در مواردی که تبحر و تجربه کافی ندارند دخالت کنند.

آیا شما ترجیح می دهید یک فول پروفسور بیولوژی از دانشگاه هاروارد قلب شما را عمل کند یا یک جراح مغز فارغ التحصیل یکی از دانشگاه های ایران؟ احتمال مرگ شما توسط پروفسور هاروارد بسیار بالاست. به همین قیاس آیا شما حاضرید یک فارغ التحصیل اقتصاد از دانشگاه شیکاگو یا ام آی تی بدون کوچکترین سابقه اجرایی و تجربی برای یک کشور 80 میلیونی سیاست گذاری کند؟ دقت شود که اقتصاد علم محض است چیزی مانند فیزیک نظری و بیولوژی.

6- مهمترین عامل فساد سوء مدیریت است. مهمترین عامل سوء مدیریت طرح های فضایی و غیرقابل اجراست که سالها به خورد دستگاه اجرایی داده شده است.

7- بهترین راه مقابله با بمب نقدینگی آزادسازی شبه پول هم زمان با افزایش تقاضای مبادلاتی کالاهاست. کدام کالا بهترین گزینه است؟ آن کالایی که دارندگان شبه پول (دهک دهم درآمدی) بیشتر مصرف می کنند. یعنی انرژی. پس هدفمندی یارانه ها و پرداخت یارانه نقدی مستقیم از نان شب واجب تر است. طرح های غیرنقدی مانند کوپن الکترونیکی جلوی افزایش تقاضای مبادلاتی پول می ایستد.

8- مطمئن باشید این طرح هم مانند دستاورد تورمی دولت، سبدکالا، اوراق پیمانکاران، دلار 4200، بازار نیما و پیمان سپاری ارزی شکست خواهد خورد.

9- این طرح ممکن است وضعیت موجود را بدتر کند چرا که شاید کسری بودجه دولت افزایش یابد. درآمدهای طرح برای دولت ارزی است ولی هزینه ها ریالی. بدون دسترسی به اسکناس امکان تزریق ارز به بازار داخلی ارز فراهم نخواهد بود پس لاجرم ذخایر خارجی بانک مرکزی افزایش خواهد یافت که قوز بالا قوز خواهد شد آن هم در شرایطی که کسری بودجه در حد فاجعه است.

10- خدای خود را شاکرم که مسئولیت از دوش من برداشته شده است.

11- برسد به دست نظام: افلایعقلون.

فقر بشاگردى و بورس مترقى

فقر بشاگردى و بورس مترقى

فقر بشاگردى و بورس مترقى (!) مبادله يارانه بنزين

سالها پيش مدتى در اردوگاه جهادى بشاگرد حضور داشتم. از نزديك صحنه هاى تكان دهنده ای را از عمق فقر فراموش شدگان ديدم. در راه بازگشت با خود عهد كردم براى اين مردم كارى انجام دهم. يكى از دلايلى كه به رشته اقتصاد متمايل شدم همين تجربه بكر بود. فقر در بشاگرد بيداد مى كرد ولی آن روزها ابرمردى بود به نام حاج آقا والى كه براى اين مردم پدرى مى كرد. ايشان كه رفت بشاگرد برای همیشه يتيم شد.

Continue reading

هدفمندی و نظام نابازار

هدفمندی و نظام نابازار

هدفمندی و نظام نابازار / دکتر علی سعدوندی

به دلیل سرکوب دستمزدها در دنیای مدرن و ورود یادگیری ماشینی به بدنه اقتصاد، جهان آینده نابرابرتر خواهد بود مگر آنکه رو به یارانه نقدی مستقیم بیاوریم. بازار وقتی بازار است که هر دو طرف توانایی ادای واژه مقدس “خیر” را داشته باشند. در واقع یکی از آزمون های شناخت بازار از نابازار همین است که برای هر دو طرف مبادله امکان خروج داوطلبانه از آن فراهم باشد.

حال اگر بازاری برای یارانه بنزین ساختی که قاچاقچیان و خودروداران در یک سو و محرومان و آسیب پذیران و آسیب دیدگان در سوی دیگر قرار بگیرند و تصور شود که چنین مکانیسم (نا)بازاری موجب حل معضل فقر در جامعه خواهد شد شکست محتوم طرح را شکست علم اقتصاد نبینیم بلکه شکست “ساده انگاری” اقتصاددانان حکومتی بدانیم.

درآمد پایه همگانی

درآمد پایه همگانی

درآمد پایه همگانی / دکتر علی سعدوندی

یارانه مستقیم نقدی به روش احمدی نژادی طرفداران بیشماری در دنیا یافته است و در محافل آکادمیک مورد توجه جدی اقتصاددانان قرار گرفته است.

این نوع یارانه به نام “درآمد پایه همگانی” یا “Universal Basic Income” شناخته می شود.

سایت تابناک فایل زیر را با زیرنویس فارسی منتشر کرده که شایان تقدیر است.

Continue reading

منافع شخصی و بسط قدرت

دولتمردان، منافع شخصی و بسط قدرت

دولتمردان، منافع شخصی و بسط قدرت / دکتر علی سعدوندی

دونالد ریگان: وحشت انگیز ترین عبارت ها در زبان انگیلیسی وقتی است که فردی می گوید: «من یک دولتی هستم و آمده ام برای کمک به شما!»

به راستی دولتیان در سراسر جهان در فکر کمک به مردم هستند و یا اول منافع شخصی خود را مد نظر قرار می دهند؟

اگر این اصل بنیادین را که همگان به دنبال منافع شخصی خود هستند مد نظر قرار دهیم اولا انتظار خود را از دولت ها متعادل خواهیم کرد و ثانیا اجازه توسعه قدرت دولت ها و دست درازی به حقوق مالکیت فردی را به بهانه های واهی مانند کنترل قیمت ها نخواهیم داد.

Continue reading

مطالبه گری

مطالبه گری ملی

مطالبه گری ملی / دکتر علی سعدوندی

با توجه به خروج موقت استاد معزز از دولت شایسته است ایشان روشن فرمایند:

هزینه طرح زیر چقدر بوده است؟ با توجه به اینکه بسیاری از افراد در چندین پروژه همزمان مشغول به کار بوده اند دریافتی سرانه به چه میزان بوده است؟ بالاترین دریافتی چقدر و متعلق به چه کسی بوده است؟ آیا هزینه طرح از محل بیت المال تامین شده است یا از محل دارایی های شخصی ایشان؟ اگر از محل بیت المال تامین مالی انجام شده است آیا رواست کتاب حاصل از این پروژه به نام ایشان منتشر شود؟ نتایج طرح چگونه بوده است؟ آیا اجرا شده است؟ آیا اصولا اجرا پذیر بوده است؟ آیا کارشناسان مستقل و اقتصاددانان برتر کشور در طرح حضور داشته اند یا تنها نزدیکان استاد امکان حضور در این پروژه ملی را یافته اند؟ چگونه شایسته سالاری به منصه ظهور رسید؟ آیا برای جذب همکاران و مدیران پروژه ها فراخوان عمومی صورت پذیرفت؟ آیا مورد ارزیابی داوران مستقل قرار گرفته است؟