تعارض مدیریت و اختلاف نظر دلیل اصلی ریزش بورس در روزهای اخیر/ انتظار می رود بانک مرکزی از بازار سرمایه حمایت کند/ دستکاری در بازار سرمایه و سلب اعتماد سهامداران
اقتصاددان و استادیار بانکداری و فاینانس دانشگاه استرالیایی وولونگونگ در دبی تصریح کرد:
ریزش بازارهای بورس جهانی و بورس ایران در روزهای اخیر و همزمانی انتشار اخباری مبنی بر برکناری یا استعفای رییس سازمان بورس و همچنین قوانین جدید بازار سرمایه، سهامداران زیادی را به صف‌های فروش حتی در سهم‌های ارزنده کشاند. دلیل یا دلایل ریزش شاخص بورس را از تحلیلگران و کارشناسان جویا شدیم. دکتر علی سعدوندی، اقتصاددان و استادیار سابق بانکداری و فاینانس دانشگاه استرالیایی وولونگونگ در دبی، معتقد است: یکی از دلایل اصلی ریزش بورس تعارض مدیریت و اختلاف نظر در سازمان بورس و وزارت اقتصاد است که چند روزی مدیریت بازار سرمایه به‌نوعی رها شد و سطح اعتماد سهامداران نیز نزولی شد.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار بااقتصاد، به پیامدهای این تعارض مدیریتی در بازار سهام اشاره و اظهار می‌کند: مسئولان باید از سرمایه سهامداران محافظت و اعتمادشان را جلب کنند. اگر سهامداران اعتمادشان را از دست بدهند، این مشکل به‌سادگی قابل جبران نیست و نمی‌توان به آسانی بازار را به حالت عادی برگرداند.
سعدوندی تصریح می‌کند: سازمان‌های بورس در سراسر دنیا در قبال سهامداران به‌ویژه سهامداران خرد مسئولیت دارند اما به نظر می‌رسد مدیران سازمان بورس، خودشان را تنها، نماینده سهامداران عمده می‌دانند و در راستای حفظ منافع آنها گام برمی‌دارند که این موضوع تعارض منافع به وجود می‌آورد.
وی به نمونه دیگری از این موارد اشاره و اظهار می‌کند: چگونه است که پس از قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF و پس از آن انتشار اخبار اپیدمی کرونا ویروس که تمامی بازارها سقوط کردند اما بازار بورس ایران در یک هفته 20 درصد صعود کرد و سپس کاملا رها شد؟ آیا غیر از این است که در آن زمانی که بازار صعودی شد عده‌ای آن را مدیریت کردند تا سهام های خود را تخلیه کنند و الان در روزهایی که ریزش دارد، معکوس عمل و از ریزش‌های بازار استفاده می‌کنند؟
سعدوندی می‌افزاید: این مساله در مهر 97 هم اتفاق افتاد و متاسفانه هیچ نهادی از جمله نهادهای امنیتی، انتظامی، قوه قضاییه، مقننه و دولت بر آن نظارت نکردند. حتی کسی نپرسید در آن زمان که بازار ریخت، چه کسی مسئول بود و چگونه بازار برگشت؟ حالا هم دوباره همان اتفاق در حال وقوع است و باید جلو دستکاری بازار گرفته شود.
این اقتصاددان و استاد دانشگاه با تحسین وزیر اقتصاد برای ایجاد ساز و کار سوت زنی از ایشان خواست دستکاری در معاملات بورس را مورد رسیدگی قرار دهد.
وی در ادامه به اخبار استعفا و یا برکناری رییس سازمان بورس هم اشاره و اظهار می‌کند: توصیه می شود شورایِ بورس مستقل از قوه مجریه اداره شود. اما در صورت تغییر ساختار شفاف در سیاست گذاری و اجرا از اهمیت بالایی برخوردار است.
این اقتصاددان و استاد دانشگاه، تصریح می‌کند: مدیران بازار بورس این‌روزها توجیه ریزش بازار را افت بازارهای جهانی اعلام می‌کنند اما مساله اصلی این است که اگر قیمت نفت در جهان کاهش یافته ما در بازار جهانی نفت حضور موثری نداشتیم که کاهش قیمت جهانی نفت تاثیر مهمی در بورس ایران بگذارد.
سعدوندی ادامه می‌دهد: روزهایی که شاهد رشد بازار بورس بودیم، مگر به دلیل درآمدهای نفتی بوده که حالا افت قیمت نفت و کاهش درآمد نفتی، باعث ریزش بازار شود؟ ور افزود: اولا تفاوت قیمت فراورده‌ها و محصولات نفتی و پتروشیمی با نفت خام چندان کاهش نیافته و ثانیا قیمت سهام پتروشیمی و پالایشی هم در کشور ما ارزان است و ثالثا به نظر نمی رسد بحران افت قیمت نفت خام در بلندمدت ادامه یابد، بنابراین کلا از این منظر نمی توان سقوط شاخص را توجیه کرد.
این اقتصاددان دلیل دیگر ریزش بازار بورس را دست‌کاری‌های گاه و بیگاه مدیران بازار سرمایه در آن اعلام و اظهار می‌کند: مدیران سازمان بورس در برخی زمان‌ها با وضع قوانین و بخش‌نامه‌های جدید، جلو روند اصلاحی بازار را می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند که بازار یک اصلاح جدی داشته باشد و این نوع دست‌کاری‌ها به اعتماد و کارایی بازار صدمه می زند.
وی می‌افزاید: برای نمونه هفته گذشته، قبل از اعلام کاهش دامنه نوسان از 5 به 2 درصد عده زیادی از حقوقی‌ها با استفاده از اطلاعات نهانی، در بازار اقدام به فروش سهام‌شان کردند در حالی‌که چنین مواردی در تمامی کشورها یک جرم بزرگ محسوب می شود. این نشان می‌دهد که نظارت دقیقی بر بازار سرمایه وجود ندارد و شاید تعمدی در این است که نظارتی هم وجود نداشته باشد.
به گفته این مشاور ارشد سرمایه گذاری بین الملل، مداخله خلق اعتماد سهامداران را خدشه‌دار می‌کند و در بلندمدت ممکن است که بازار را هم به شرایط پیشین برنگرداند. بازاری که مدیریتی بر آن نباشد جای مطمئنی برای سرمایه‌گذاری نیست.
سعدوندی همچنین به نکته اساسی دیگری هم اشاره می‌کند و می‌گوید: در چنین شرایطی بانک مرکزی هم عملا از بازار سرمایه حمایت نمی کند در حالی‌که انتظار می رود با گسترش فعالیت اعتباردهی نظام بانکی، بازار سرمایه تقویت شود اما تن به این کار نمی‌دهد و این بسیار عجیب به‌نظر می‌رسد؛ چرا که شکست بازار سرمایه به معنی بازگشت نقدینگی به بازارهای ارز، طلا و کالا و خدمات است و در نتیجه شکست سیاست گذاری پولی را در پی دارد.
سعدوندی در پاسخ به این پرسش که تاثیر کرونا بر بورس و آینده اقتصاد کشور چه‌میزان است، می‌گوید: کرونا نه‌تنها بر اقتصاد ایران که بر اقتصاد جهان تاثیرگذار است و این بحران دست‌کم تا یک ماه دیگر ادامه دارد. مساله مهم‌تر این‌که، کرونا ویروس در زمستان آینده هم برخواهد گشت. این‌حالی است که مدیران اقتصادی به نظر نمی‌رسد که تغییری در رفتارها و ساختارها ایجاد کنند.
وی می‌افزاید: هرچند کرونا تاثیرهای منفی زیادی بر اقتصاد گذاشته اما تاثیرش روی بورس مستقیم نبوده است. کاهش سودهی شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری و کاهش تقاضای کل از جمله این تاثیرهاست و دولت باید سیاست‌های ضد چرخه‌ای، رونق‌زا و ضد رکود در پیش گیرد اما تاکنون چیزی ندیده‌ایم، حتی شعار توسعه و رشد اقتصادی، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال را هم نمی‌دهند و این درد بزرگی است.
سعدوندی وضعیت کنونی اقتصاد کلان کشور را وخیم اما قابل مدیریت می‌داند و صراحتا می‌گوید: دولت تاکنون هیچ برنامه‌ای برای مدیریت ارایه نداده است و این مسایل باعث خروج سرمایه‌ها از بازار بورس شده و نقدینگی سر از بازارهای موازی درمی‌آورد.
وی خواستار حمایت بانک مرکزی از بازار سرمایه شده و می‌گوید: اگر بانک مرکزی از بازار سهام حمایت نکند، سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی هم به شدت مختل خواهد شد!
خبرنگار: مولود غلامی
